صلح عمری یا معامله عمری، یک نوع قراداد است و در حقوق ایران پذیرفته شده است و شرایط و آثار آن در قانون مدنی ایران، مواد ۷۶۵ تا ۷۷۰، بیان شده است و به وسیله ی این قرارداد، مالک یک مال، حق انتفاع از آن مال را برای مدت عمر خود یا عمر شخص دیگری به دیگری منتقل میکند. مصالح (مالک) مال خود را به طور رایگان به متصالح (شخصی که حق انتفاع را دریافت میکند) میدهد، ولی با توجه به این شرط که متصالح تا زمانی که مصالح زنده است، حق استفاده و بهرهبرداری از مال را داشته باشد. پس از فوت مصالح، مال به طور کامل به متصالح منتقل میشود.
این قرارداد، یک عقد معین از عقود تملیکی است و در آن، مالکیت عین مال به دیگری منتقل نمیشود، بلکه صرفاً حق انتفاع از آن مال منتقل میشود. به همین دلیل است که، مصالح همچنان مالک عین مال باقی میماند و میتواند در طول حیات خود، نسبت به آن مال هرگونه تصرفی داشته باشد، مثلاً آن را اجاره دهد یا بفروشد.
شرایط صلح عمری
صلح عمری، عقدی است که به موجب آن، مالک یک ملک، حق استفاده از ملک را برای مدت عمر خود یا عمر منتفع یا عمر شخصی دیگر از طریق قراردادی به نام صلح به دیگری منتقل می کند.
با توجه به این قانون، طرفین صلح باید عاقل، بالغ و رشید باشند و موضوع صلح باید مشروع باشد، یعنی مال مورد صلح باید مال غیرمنقول یا منقول قابل نقل و انتقال باشد و نباید مخالف قوانین و مقررات باشد.

شرایط صلح عمری آثار آن
آثار صلح عمری
با توجه به صلح عمری، حق انتفاع از مال به طور کامل به متصالح منتقل میشود و به همین دلیل متصالح میتواند از مال مورد صلح به هر شکلی که بخواهد استفاده کند، مثلاً آن را اجاره دهد یا بفروشد.
مالکیت عین مال در مصالح باقی میماند و متصالح صرفاً حق انتفاع از آن مال را دارد. پس از فوت مصالح، مالکیت عین مال به طور کامل به متصالح منتقل میشود.
مزایای صلح عمری
یکی از راه های تعیین تکلیف برای اموال مالک پس از فوت صلح عمری است.به این ترتیب، مالک میتواند مشخص کند که پس از فوت، مال مورد نظر به چه کسی منتقل شود.
مالیات صلح عمری نسبت به سایر قراردادهای تملیکی، مانند هبه و وصیّت، کمتر است.
در صلح عمری، مالکیت عین مال در مصالح باقی میماند. به همین دلیل، مصالح میتواند تا زمانی که زنده است، از ملک مورد صلح استفاده کند.
صلح نامه صلح عمری به این صورت است که، پس از فوت هر یک از طرفین همچنان دارای اعتبار خواهد بود.
معایب صلح عمری
معایب صلح عمری به شرح زیر است.
انتقال مالکیت به شخص دیگر:
یکی از معایب صلح عمری این است که در این قرارداد، مالکیت ملک به شخص دیگری منتقل می شود. این بدان معناست که شخص دوم می تواند ملک را به هر کسی که بخواهد بفروشد یا منتقل کند. این امر می تواند برای مالک ملک، خطرناک باشد.
عدم امکان تغییر در قرارداد:
صلح عمری یک قرارداد لازم الاجرا است. یعنی طرفین نمی توانند آن را بدون توافق یکدیگر تغییر دهند. این امر می تواند برای مالک ملک، محدودیت ایجاد کند.
عدم امکان فسخ قرارداد:
صلح عمری در شرایط خاصی قابل فسخ است، اما در بیشتر موارد، امکان فسخ آن وجود ندارد. این امر می تواند برای مالک ملک، مشکل ساز باشد.
عدم امکان استفاده از منافع ملک:
در صلح عمری، مالک ملک فقط می تواند از منافع ملک استفاده کند، اما حق مالکیت آن را ندارد. این امر می تواند برای مالک ملک، ناامید کننده باشد

مزایا و معایب صلح عمری و مفاد آن
در مجموع، صلح عمری یک قرارداد حقوقی پیچیده است که معایب و مزایای خاص خود را دارد. قبل از انعقاد این قرارداد، باید تمام جوانب آن را به دقت در نظر گرفت. لازم به ذکر است که صلح عمری میتواند در مورد هر نوع مالی انجام شود، اما معمولاً در مورد اموال غیرمنقول، مانند املاک و مستغلات، استفاده میشود.
با توجه به مطالب ذکر شده در این مقاله، صلح عمری یک قرارداد حقوقی است که میتواند برای اهداف مختلفی مورد استفاده قرار گیرد. این قرارداد دارای مزایا و معایبی است که باید قبل از انجام آن، به دقت بررسی شوند.
همچنین اگر می خواهید بیشتر در مورد صلح عمری بخوانید مقاله های زیر را پیشنهاد می کنیم: