در سراسر دنیا مالیات، به‌عنوان بخشی از منبع درآمد دولت‌ها محسوب می شود و بسیاری از افراد جامعه، بدون اطلاع از این موضوع، روزانه در حال پرداخت مالیات می باشند. مالیات انواع مختلفی دارد و در قوانین مالیات ایران، مالیات به دو دسته مالیاتهای مستقیم و غیرمستقیم تقسیم‌بندی می‌شود و هر کدام از آن‌ها نیز شامل مالیاتهای مختلفی می باشند.
با توجه به ماده 100 قانون مالیات مستقیم، مودیان باید برای فعالیت مالی خود از محل کار و هر واحد شغلی به طور جداگانه و طبق جداول ارسالی توسط سازمان امور مالیاتی، تا پایان خرداد ماه اظهارنامه ارائه دهند و مالیات متعلقه را پرداخت کنند.
تبصره ماده 131 مربوط به مالیات متعلقه و انواع آن
تبصره ماده 131 مربوط به مالیات متعلقه
با توجه به قانون سازمان امور مالیاتی کشور، برخی از مشاغل یا گروه هایی که میزان فروش کالا و خدمات آن ها در طول سال مالیاتی، حداکثر ده برابر معافیت موضوع ماده (84) قانون باشد را از انجام بخشی از تکالیف قانونی مانند نگه داری اسناد و مدارک و ارائه اظهارنامه مالیاتی معاف می کند. مودیان می توانند مالیاتشان را به صورت مقطوع تعیین و آن را پرداخت نکنند. در مواردی که مودی در بازه ی زمانی کمتر از یک سال مالی فعالیتش را آغاز کرده باشد، مالیات تعلق گرفته نسبت به مدت اشتغال محاسبه و وصول می‌شود. حکم این تبصره مانع از رسیدگی به اظهارنامه‌های مالیاتی تسلیم شده در موعد مقرر نخواهد بود.
انواع مالیات
به زبان ساده می‌توان گفت مالیات نوعی هزینه اجتماعی است که گروه‌های مختلف افراد و موسسات یک جامعه در راستای بهره‌برداری از امکانات و منابع کشور موظف به پرداخت آن می باشند. در واقع پرداخت مالیات شرکت ها و سایر انواع مالیات، به این منظور انجام می‌شود که توانایی جایگزینی امکانات و منابع فراهم گردد.
دسته‌بندی انواع مالیات در ایران؛ مالیات مستقیم و غیرمستقیم
انواع مالیات در ایران در به دو دسته مالیاتهای مستقیم و مالیاتهای غیرمستقیم تقسیم می شود و هر کدام از این نوع مالیات‌ها، خود دارای بخش های مختلفی می باشند. مالیاتهای مستقیم جزو مالیات بر ثروت-درآمد تلقی می‌شوند که شهروندان باتوجه‌به میزان ثروت-درآمد خود آن را محاسبه و پرداخت می‌کنند.
در مقابل، مالیات غیر مستقیم، همان‌طور که نام آن مشخص است، به‌طور غیر مستقیم توسط دولت از افراد مختلف دریافت خواهد شد. در اصل مالیات غیر مستقیم روی قیمت نهایی همه خدمات و کالاها اضافه می‌شود.
انواع مالیات مستقیم و پرداخت آن
انواع مالیات مستقیم
مالیات مستقیم در یک دسته‌بندی کلی به دو بخش مالیات بر دارایی و مالیات بر درآمد تقسیم می‌شود. هر کدام از این دو مورد نیز زیرمجموعه‌هایی دارند و مشمولان پرداخت مالیات مستقیم باید در موعد مقرر نسبت به تسلیم اظهارنامه مالیاتی به اداره مالیات و پرداخت مبلغ مالیات اقدام کنند، در غیر این صورت مشمول جرائم مالیاتی خواهند شد. در ذیل انواع مالیات مستقیم را بیان می کنیم:
مالیات بر درآمد
- مالیات بر درآمد مشاغل
- مالیات بر درآمد املاک
- مالیات بر درآمد اتفاقی
- مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی
مالیات بر دارایی و زیرمجموعه‌های آن
مالیات بر دارایی نیز یکی دیگر از انواع مالیات مستقیم است. این مالیات که براساس ثروت مودی محاسبه می‌شود و شامل ۲ گروه زیر است:
- مالیات بر ارث
- مالیات حق تمبر
انواع مالیات غیرمستقیم
مالیات غیرمستقیم روی قیمت نهایی کالاها و خدمات محاسبه و از همه افراد جامعه دریافت می‌شود. مالیات غیرمستقیم ۲ زیرشاخه اصلی و چند زیرشاخه فرعی دارد. دو گروه اصلی مالیات غیرمستقیم شامل موارد ذکر شده در ذیل می شود:
- حقوق و عوارض گمرکی
- سود بازرگانی و عوارض واردات خودرو
- مالیات بر مصرف و فروش فرآورده‌های نفتی
- مالیات تولید الکل طبی و بهداشتی
- مالیات نقل و انتقال خودرو
- مالیات فروش سیگار
انواع مالیات غیرمستقیم و پرداخت های آن
اشخاص مشمول مالیات
کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که کسب درآمد می‌کنند، مشمول پرداخت مالیات می باشند و به‌صورت کلی، طبق ماده 1 قانون مالیاتهای مستقیم، اشخاص زیر مشمول پرداخت مالیات خواهند بود:
- کلیه اشخاص حقیقی یا حقوقی که در ایران اموال یا املاک دارند.
- کلیه اشخاص حقیقی مقیم ایران که در کشور یا خارج از کشور کسب درآمد می‌کنند.
- کلیه اشخاص حقیقی ایرانی که مقیم خارج از ایران هستند و در ایران درآمد کسب می‌کنند.
- کلیه اشخاص حقوقی ایرانی (شرکت‌ها، موسسات، نهادها و سایر اشخاص حقوقی) که در ایران یا خارج از ایران کسب درآمد می‌کنند.
- هر شخص خارجی غیر ایرانی (اعم از حقیقی یا حقوقی) که در ایران کسب درآمد می‌کند یا به‌واسطه خدمات، واگذاری امتیازات یا سایر حقوق خود، دادن تعلیمات و کمک‌های فنی یا واگذاری فیلم‌های سینمایی، در ایران کسب درآمد می‌کند.
اشخاص معاف از مالیات
برخلاف گروهی از افراد که موظف به پرداخت مالیات هستند، گروهی از افراد از پرداخت مالیات معاف شده‌اند. معافیت مالیاتی را می‌توان خروج قانونی از پرداخت مالیات به‌صورت موقت تعریف کرد که در راستای سیاست‌های حمایتی حاکمان از مردم صورت می‌گیرد. براساس ماده ۲ قانون مالیاتهای مستقیم، اشخاص زیر مشمول پرداخت مالیات نمی باشند:
- وزارتخانه‌ها و موسسات دولتی
- دستگاه‌هایی که بودجه آن‌ها به وسیله دولت تامین می‌شود.
- شهرداری‌ها و دهیاری‌ها
- بنیادها و نهادهای انقلاب اسلامی دارای مجوز معافیت از نهادهای حکومتی و رهبری
با توجه به مطالب ذکر شده در این مقاله، کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی مشمول پرداخت مالیات، باید اظهارنامه مالیاتی خود را در موعد مقرر به اداره مالیات ارائه دهند. درحال‌حاضر با استفاده از خدمات سامانه مودیان، ارسال اظهارنامه به‌سادگی تحت یک سامانه متمرکز انجام می‌شود.
