صلح عمری، در واقع نوعی توافق آزاد بین دو طرف معامله است و برخلاف سایر عقود که دارای تعریف معینی هستند، نمی توان تعریف مشخصی از آن ارایه داد. به همین دلیل است که صلح عمری دارای قوانین متعددی است و در این مقاله مختصری از آن ها را بیان می کنیم:
صلح عمری و هزینه آن
در قوانین حقوقی، صلح عمری یعنی قراردادی که شخص در این قرارداد می تواند، کل یا بخشی از اموال خود را به سایر اشخاص مانند همسر و فرزند و یا … انتقال دهد و دارای شرایط ذکر شده در ذیل می باشد:
- تا زمانی که شخص مورد نظر زنده است، منافع بدست آمده از ملک متعلق به خودش است.
- با فوت شخص منتقل کننده، صلح کامل شده و اموال مورد صلح، به شخصی کاملا انتقال می یابد و به نام او می شود.
- هر زمانی که شخص صلح کننده بخواهد، می تواند صلح را به صورت یک طرفه فسخ کند و نیازی به حضور طرف دوم نیست و در اصطلاح به این شرط، فسخ مادام العمر می گویند.
- تفاهم برای صلح عمری
طبق قانون عقد صلح به دو قسم زیر تقسیم می شود:
صلح عمری: این عقد به این صورت است که، شخص مورد نظر، حق استفاده از ملکش را برای مدت عمر خود یا عمر شخصی دیگر انتقال می دهد.
صلح رقبی: این عقد به این صورت است که مالک حق استفاده از ملکش را برای مدت معینی به منتفع منتقل می کند.
تعریف عقود صلح:
در خصوص این صلح، یک سری عقود وجود دارد و پیش بینی شده است و باعث بوجود آمدن شرایط مناسب برای طرفین می گردد، در ذیل مهم ترین نوع این عقود را شرح می دهیم:
صلح به طریق عمری و به آن مصالحه به شرط عمری هم می گویند و در دو نوع مغابنه ای و محاباتی می باشد.
- شخص دوم در عوض این انتقال، یک سری از تعهدات را موظف می شود و در صورت عدم انجام، شخص انتقال دهنده می تواند صلح را فسخ نماید.
- در این نوع عقد، اگر شخص انتقال دهنده فوت کند، اموال مورد صلح به شخص دوم انتقال داده می شود و به سایر وارثان متوفی، ارثی نمی رسد.
- صلح عمری و هزینه آن در مراحل مختلف
اقسام عقد صلح
عقد صلح به دو قسم زیر تقسیم می شود:
- صلح در مقام معاملات: در این عقد صلح، بدون هیچ گونه اختلاف و دعوایی، قراردادهایی مانند: ایجاد تعهد، انتقال مالکیت و… را به صورت توافقی در قالب عقد صلح امضا می شود.
- صلح در مقام دعوا: این صلح در مورد رفع نزاع بین طرفین و نزاع احتمالی مبنی بر در آینده است.
ارکان عقد صلح:
عقود این صلح، دارای چهار رکن می باشد و این ارکان همان شرایطی است که وجود آن برای وقوع عقد صلح ضروری و لازم است و در صورت نبود آن عقدی هم صورت نمی گیرد.
در واقع اگر هر یک از این ۴ رکن اساس وجود نداشته باشد، این عقد صحیح نمی باشد:
- مصالح: کسی است که مال خود را به عنوان عقد صلح به دیگری انتقال می دهد.
- متصالح: کسی است که مال را ضمن عقد صلح، از مصالح دریافت می کند.
- مورد صلح: اموالی که مورد عقد صلح قرار گرفته است.
- مال الصلح: اموالی که یک طرف در ازای پذیرش پیشنهاد صلح، از دیگری دریافت می کند.
- مدارک مورد نیاز برای صلح عمری وشروط مهم در آن
مدارک مورد نیاز برای صلح عمری:
- سند مالکیت منگوله دار یا تک برگی
- پایان کار در صورتی که مورد معامله آپارتمان باشد.
- استعلام دارایی برای اخذ ارزش منطقه ای ملک
- استعلام ثبت
- شناسنامه و کارت ملی طرفین
- پایان کار شهرداری
- اجاره نامه عرصه در صورت موقوفه بودن
فروش اموال صلح شده از طرف مصالح
در صلح عمری، سند به صورت جدید تنظیم نمی شود و از طرف شخص مصالح امکان فروش یا انتقال اموال مورد صلح وجود ندارد، ولی بعد از فوت شخص انتقال دهنده، مصالح می تواند برای فروش اقدام کند.
صلح عمری برای همسر
یکی از مشکلات آقایان به این صورت است که در صورت فوت، تمایل دارند که اموالشان در اختیار همسرشان قرار گیرد، زیرا بعد از فوت نگران برنیامدن مخارج زندگی آن ها هستند، زیرا میزان ارثی که به آن ها می رسد یک هشتم و بسیار اندک است.
- شروط مهم و الزامی در صلح عمری
مالیات صلح عمری
بر اساس ماده 59ـ نقل و انتقال قطعی املاک به ماخذ ارزش معاملاتی و به نرخ پنج درصد (5%) و همچنین انتقال حق واگذاری محل به مأخذ وجوه دریافتی مالک یا صاحب حق و به نرخ دو درصد (2%) در تاریخ انتقال از طرف مالکان عین یا صاحبان حق مشمول مالیات می باشد.
تبصره 1ـ در صورتی که در حین تنظیم عقد صلح عمری برای ملک مورد نظر قیمتی تعیین نشده باشد. مالیات صلح عمری در مورد ملک براساس نرخ ارزش منطقه ای و با ضریب نرخ ماده یکصد و سی و یک قانون مالیاتها محاصبه میگردد.
تبصره 2ـ حق واگذاری محل از نظر این قانون عبارت است ازحق کسب یا پیشه یا حق تصرف محل یا حقوق ناشی از موقعیت تجاری آن محل.
نتایج صلح اشتباه و معامله باطل شده:
ماده ۷۶۶ قانون مدنی یکی از این مصداق ها را این گونه بیان می کند:
صلح دعوی مبتنی بر معامله باطل، باطل است ولی صلح دعوی ناشی از بطلان معامله صحیح است. بدین ترتیب هرگاه دو تن بدین پندار که بیعی درست است درباره اختلاف خود نسبت به خیار یا غبن یا حق شفعه با هم صلح کنند و معلوم شود که بیع از اساس باطل بوده است، صلح آنان نیز باطل است.
آثار حقوقی صلح نامشروع:
طبق ماده ۷۵۴ قانون مدنی: هر صلح نافذ است جز صلح بر امری که غیر مشروع است.
با توجه به مطالب ذکر شده در این مقاله، اگر فردی املاک و دارایی‌هایی داشته باشد، می تواند قبل از مرگ این اموال را به وراث خویش منتقل کند، البته اختیار این اموال تا زمان فوت وی برای او باقی می ماند.
