اگر در واحد مالی و حسابداری یک شرکت، دارای فعالیت می باشید و یا اینکه، مدیرعامل مجموعهای هستید، بحث مالیات جزء مواردی هست که باید به آن توجه داشته باشید. مالیات، یک نوع هزینه اجتماعی است که بیشر مردم برای بهره برداری از امکانات و منابع یک کشور باید آن را پرداخت کنند تا تواناییهای جایگزینی این امکانات و منابع فراهم شود.
در واقع مالیات، بخشی از درآمدهای جامعه و یا بخشی از سود فعالیتهای اقتصادی است که به دولت ارائه داده می شود و ابزار و امکاناتی را برای دولت فراهم می کند.
هدف از وضع مالیات چیست و عدم پرداخت مالیات چه عواقبی دارد؟
دولتها، معمولا به شهروندانشان خدماتی ارائه می دهند و برای هزینههای خدماتی از همین شهروندان مالیات دریافت می کنند. در واقع دولت به واسطه ی انواع مالیات بخشی از هزینه های عمومی جامعه را دریافت می کند و حفظ منافع اجتماعی و اقتصادی را امکان پذیر می کند. به عنوان مثال، می توان گفت که سرمایه ی لازم برای انجام پروژه ها، ارائه خدمات عمومی و تامین هزینه فعالیت های دولت، از طریق دریافت مالیات دریافت می شود.
دریافت مالیات
بر اساس قانون مالیاتی در ایران، پرداخت مالیات وضع شده، به صورت اجباری می باشد و عدم پرداخت آن هم مجازات را در پی دارد. دریافت این مالیات هم تنها توسط مراکز تحت نظارت دولت انجام می شود.
نرخ مالیاتی
نرخ مالیات به وسیله ی قانون و دولت مشخص میشود. در واقع این نرخ، مبلغی است که یک شرکت یا یک شخص باید نسبت به پرداخت آن در زمان قانونی اقدام کند نیز می باشد.
نمی توانید مبلغ ثابتی را برای مالیات در نظر داشته باشید و این نرخ مالیات بر اساس اطلاعات و جزئیات مفصلی تعیین میشود و در صورت کارآمد بودن نظام مالیاتی حاکم در جامعه، انواع مالیات بر اساس توانایی حقیقی مالیات دهندگان تعیین میشود تا عاملی برای ورشکسته شدن یک کسب و کار منجر نشود. در این نظام، نرخ مالیاتی که برای اقشار غنی مشخص میشود باید سنگین تر از نرخ مالیاتی باشد که از اقشار کم درآمد دریافت میشود.
معرفی انواع مالیات
بر اساس قوانین مالیاتی ایران، مالیات به دو شکل مستقیم و غیر مستقیم تقسیم می شود و هر یک از این دو نوع مالیات، دارای تقسیم بندی خاصی هستند و در ذیل آنها را بیان می کنیم:
همه چیز در مورد مالیات مستقیم
مالیاتهای مستقیم جزو مالیات بر ثروت و درآمد است و شهروندان با توجه به میزان ثروت و درآمد خود آن را پرداخت می کنند و در یک دسته بندی کلی به دو بخش مالیات بر دارایی و مالیات بر درآمد تقسیم میشود.
انواع مالیات بر دارایی
این مالیات، بر اساس پایه و منبع دارایی یا ثروت می باشد و بر آنچه که شخص مالک قبلاً به دست آورده یا از طریق به او به ارث رسیده باشد تعلق میگیرد.
مالیات بر ارث
بعد از فوت شخصی، اگر اموالی از وی مانند: کلیه ی ماترک متوفی در ایران یا خارج از ایران اعم از منقول و غیر منقول، مطالبات قابل وصول و حقوق مالی پس از کسر هزینه کفن و دفن در حدود عرف و عادت و واجبات مالی و عبادی در حدود قوانین شرعی و دیون محقق متوفی، باقی بماند، بر اساس ماده ۱۷ قانون مالیاتهای مستقیم این اموال مشمول مالیات می شود.
مالیات حق تمبر
بر اساس مفاد بند ۱۱ ماده ۴۶، صدور پروانه ی کسب هر عضو، دارای مالیات حق تمبر می باشد و برای صدور پروانه ی کسب باید صد هزار ریال و برای تجدید کسب پنجاه هزار ریال باید پرداخت شود و این مبالغ طی فیش مالیاتی که توسط مسئول مربوط در اتحادیه در اختیارتان قرار می گیرد باید به حساب خزانه دولت در یکی از شعب بانک ملی واریز شود.
طبق قانون مالیاتهای مستقیم دریافت این مالیات هم بر عهده ی اتحادیهها می باشد و در صورت تخلف طبق مفاد ماده ۵۱ قانون مالیات های مستقیم، علاوه بر پرداخت اصل این مالیات باید دو برابر آن را به عنوان جریمه پرداخت کنند.
مالیات بر درآمد
مالیات بر درآمد، برای افراد و اشخاص اعمال میشود و با توجه به درآمد و عواید پرداخت کننده متغیر است و معمولا میزان این نوع مالیات برابر درصدی از درآمد است. نرخ این مالیات با افزایش درآمد متغیر است و شامل مواردی مانند مالیات بر درآمد مشاغل، حقوق، املاک و مستغلات، اشخاص حقوقی، کشاورزی و اتفاقی می باشد.
مالیات بر درآمد مشاغل
بر اساس ماده 93 قانون مالیاتهای مستقیم، درآمدی که شخص حقیقی از راه اشتغال به مشاغل یا به عناوین دیگر غیر از موارد مذکور در سایر فصلهای این قانون در ایران تحصیل کنند پس از کسر معافیتهای مقرر در این قانون مشمول مالیات بر درآمد مشاغل می شوند.
مالیات بر درآمد حقوق
بر اساس ماده یک قانون مالیاتهای مستقیم، تمام افراد حقیقی و حقوقی که در داخل کشور با فعالیت اقتصادی، خدماتی و غیره درآمد کسب میکنند، باید مالیات پرداخت کنند و مالیات بر حقوق از نظر حجم، ثبات، کارایی و سهولتی که در وصول دارد دارای اهمیت بسیار زیادی می باشد.
مالیات بر درآمد املاک و مستغلات
مالیات بر املاک و مستغلات، به سه دسته طبقه بندی می شود.
- دسته ی اول مالیات بر اجاره املاک و مستغلات
- دسته ی دوم مالیات بر نقل و انتقال املاک
- دسته ی سوم شامل مالیات بر مستغلات خالی از سکنه
با توجه به ماده ۵۲ قانون مالیاتهای مستقیم این نوع مالیات به این شکل تعریف میشود:
درآمد شخص حقیقی یا حقوقی ناشی از واگذاری حقوق خود نسبت به املاک واقع در ایران پس از کسر معافیتهای مقرر در این قانون مشمول مالیات بر عملکرد املاک است.
مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی، انواع مالیات شرکت ها
جمع درآمد شرکتها و درآمد ناشی از فعالیتهای انتفاعی سایر اشخاص حقوقی که از منابع مختلف در ایران یا خارج از ایران تحصیل میشود، پس از در نظر گرفتن زیانهای حاصل از منابع غیر معاف و کسر معافیتهای مقرر به استثنای مواردی که طبق مقررات قانون مذکور دارای نرخ جداگانهای است، مشمول مالیات به نرخ بیست و پنج درصد (25%) خواهد بود.
مالیات بر درآمد کشاورزی
بر اساس ماده ی 81 قانون مالیات ها، درآمد حاصل از کلیه ی فعالیتهای کشاورزی، دامپروری، دامداری، پرورش ماهی و زنبور عسل و پرورش طیور، صیادی و ماهیگیری، نوغان داری، احیای مراتع و جنگلها، باغات اشجار از هر قبیل و نخیلات از پرداخت مالیات معاف می باشد.
مالیات بر درآمد اتفاقی
بر اساس قانون، ماده 119 تا 123 قانون مالیاتهای مستقیم درآمد نقدی یا غیرنقدی که شخص حقیقی یا حقوقی بهصورت بلاعوض و یا از طریق معاملات محاسباتی و یا به عنوان جایزه و یا هر عنوان دیگر از این قبیل تحصیل کرده است، مشمول مالیات اتفاقی به نرخ مقرر در ماده 131 این قانون خواهد بود.
انواع مالیات های غیر مستقیم
نظام مالیات بر ارزش افزوده یا همان مالیات بر مصرف یا مالیات غیرمستقیم در حال گسترش سریع است، ولی مشکلات و معایب مالیاتهای غیرمستقیم مانند تنازلی بودن و یا پرداخت یکسان توسط فقیر و غنی و غیرمعین بودن باعث ایجاد مشکلاتی برای دولتها شده است و میتوان با استفاده از مالیاتهای مستقیم آنها را پوشش داد.
اشخاص مشمول مالیات
اشخاص ذکر شده در ذیل، مشمول پرداخت مالیات می باشند:
- کلیه مالکین اعم از اشخاص حقیقی یا حقوقی نسبت به اموال یا املاک خود.
- هر شخص حقیقی مقیم ایران نسبت به کلیه درآمدهایی که در ایران یا خارج از ایران تحصیل مینماید.
- هر شخص حقیقی ایرانی مقیم خارج از ایران نسبت به کلیه درآمدهایی که در ایران تحصیل میکند.
- هر شخص حقوقی ایرانی نسبت به کلیه درآمدهایی که در ایران یا خارج از ایران تحصیل مینماید.
- هر شخص غیر ایرانی، اعم از حقیقی یا حقوقی نسبت به درآمدهایی که در ایران تحصیل مینماید.
اشخاص ذکر شده در ذیل، مشمول پرداخت مالیاتهای موضوع این قانون نمی باشند:
- وزارتخانهها و مؤسسات دولتی
- دستگاههایی که بودجه آنها به وسیله دولت تأمین میشود.
- شهرداریها
- بنیادها و نهادهای انقلاب اسلامی دارای مجوز معافیت از نهادهای حکومتی
با توجه به مطالب ذکر شده دراین مقاله، مالیات یک هزینه ی مالی اجباری و یا نوعی خراج است که به وسیله ی یک سازمان دولتی برای تأمین هزینههای مختلف عمومی یا هزینههای دولت، به مالیات دهنده، یک شخص حقیقی یا شخص حقوقی تحمیل میشود. عدم موفقیت در پرداخت، فرار یا مقاومت در برابر پرداخت مالیات، هم بر اساس قانون دارای مجازات می باشد.