بیلان و یا ترازنامه، یکی از صورت‌های مالی است که وضعیت مالی یک شرکت یا سازمان را در یک زمان خاص نشان می‌دهد. بیلان نیز همانند سود و زیان و صورت سود و زیان جریانی، به عنوان یکی از ابزارهای اصلی حسابداری مالی استفاده می‌شود.
این سند حسابداری، از دو بخش اصلی دارایی‌ها و منابع و بدهی‌ها تشکیل شده است. همچنین، بخش سومی به نام حقوق صاحبان سهام نیز وجود دارد و در این بخش، وجوه سرمایه‌گذاران و سودهای انباشته به نمایش در می‌آید.
بخش دارایی‌ها شامل دارایی‌های جاری مانند نقد، حساب های بانکی، موجودی کالا و حساب های دریافتنی، و دارایی‌های غیرجاری مانند دارایی‌های ثابت و سرمایه‌گذاری‌ها می‌شود.
بخش منابع و بدهی‌ها شامل بدهی‌های جاری مانند بدهی‌های کوتاه‌مدت، و بدهی‌های غیرجاری مانند وام‌ها و بدهی‌های بلندمدت می‌شود.
بخش حقوق صاحبان سهام هم شامل سرمایه ثبت شده و سودهای انباشته است. این بخش نشان می‌دهد چقدر از دارایی‌ها توسط صاحبان سهام تأمین شده است.
ترازنامه حسابداری یا بیلان چگونه محاسبه می شود؟
معادله حسابداری چیست؟
معادله ترازنامه حسابداری، یک اصل مهم در حسابداری است که نشان می‌دهد که دارایی‌های یک شرکت چگونه تأمین شده‌اند. معادله ترازنامه به شکل زیر است:
دارایی‌ها = منابع و بدهی‌ها + حقوق صاحبان سهام
این معادله نشان می‌دهد که دارایی‌ها یا همان منابع مالی یک شرکت، باید توسط منابع و بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام تأمین شود. به عبارت دیگر، هر دارایی که یک شرکت دارد باید از یکی از دو منبع زیر تأمین شده باشد:
منابع و بدهی‌ها: شامل وام‌ها، بدهی‌های تجاری، بدهی‌های بانکی و سایر تعهدات مالی است که برای تأمین دارایی‌ها استفاده می‌شود.
حقوق صاحبان سهام: شامل سرمایه ثبت شده و سودهای انباشته است که نشان دهنده سهامداران و سودهای ناپرداخته است.
این معادله به شرکت‌ها کمک می‌کند تا بتوانند وضعیت مالی خود را تحلیل کنند و مطمئن شوند که دارایی‌هایشان به درستی تأمین شده‌اند و تراز بین دارایی‌ها و منابع مالی حفظ شده است. همچنین، با استفاده از معادله ترازنامه، می‌توان تغییراتی که در ترازنامه رخ می‌دهد را ردیابی کرد و تأثیر آنها را بر روی تراز بین دارایی‌ها و منابع مالی بررسی کرد.
معادله حسابداری
اجزای ترازنامه چیست؟
ترازنامه در حسابداری از اجزای مختلفی تشکیل شده است، که هر یک نقش و وظیفه خاصی در نمایش وضعیت مالی شرکت دارند. اجزای اصلی ترازنامه عبارتند از:
دارایی‌ها: دارایی‌ها نمایشگر منابع مالی یک شرکت هستند و شامل دارایی‌های جاری و دارایی‌های غیرجاری است. دارایی‌های جاری شامل نقد، حساب های بانکی، موجودی کالا و حساب های دریافتنی است. دارایی‌های غیرجاری شامل دارایی‌های ثابت مانند زمین، ساختمان، تجهیزات و دارایی‌های سرمایه‌گذاری است.
منابع و بدهی‌ها: منابع و بدهی‌ها نشان دهنده منابع مالی خارجی است که برای تأمین دارایی‌ها استفاده می‌شود. آنها شامل بدهی‌های جاری و بدهی‌های غیرجاری است. بدهی‌های جاری شامل بدهی‌های کوتاه‌مدت مانند وام‌ها و بدهی‌های تجاری است. بدهی‌های غیرجاری شامل وام‌ها و بدهی‌های بلندمدت است.
حقوق صاحبان سهام: حقوق صاحبان سهام نشان دهنده منابع مالی داخلی است که توسط صاحبان سهام شرکت تأمین می‌شود. این شامل سرمایه ثبت شده و سودهای انباشته است. سرمایه ثبت شده نشان دهنده سرمایه‌گذاری صاحبان سهام در شرکت است، و سودهای انباشته نشان می‌دهد که چقدر سودهای تجمعی شرکت در طول زمان است.
کاربرد ترازنامه و اجزای تشکیل دهنده آن
چگونه باید ترازنامه حسابداری درست تهیه کنیم؟
برای تهیه ترازنامه حسابداری درست، مراحل زیر را می‌توانید دنبال کنید:
جمع‌آوری اطلاعات: جمع‌آوری اطلاعات مالی مورد نیاز است. این اطلاعات شامل دفاتر حساب، گزارشات مالی، سوابق تراکنش‌ها و سایر اسناد مرتبط با وضعیت مالی شرکت است.
تجزیه و تحلیل دفاتر حساب: بررسی دفاتر حساب و تحلیل تراکنش‌ها برای تعیین مواردی نظیر دارایی‌ها، بدهی‌ها، درآمد و هزینه‌ها ضروری است. این مرحله شامل تعیین مانده‌های پایان دوره برای هر حساب است.
دسته‌بندی اقلام: اقلام محاسبه شده را در دسته‌بندی‌های متناظر با دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام قرار دهید. این کار باعث می‌شود تا در آینده به راحتی بتوانید اطلاعات را در ترازنامه سازماندهی کنید.
تهیه ترازنامه: با استفاده از اقلام دسته‌بندی شده، ترازنامه را تهیه کنید. در ترازنامه، دارایی‌ها در یک طرف و بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام در طرف مقابل قرار دهید و همچنین، در نهایت ترازنامه باید معادله ترازنامه را برآورده کند، به این معنی که دارایی‌ها برابر با مجموع بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام باشد.
بررسی و اعتبارسنجی: ترازنامه را بررسی کنید و از صحت و اعتبار آن اطمینان حاصل کنید. بررسی کنید که آیا تمام اقلام درست و کامل ثبت شده‌اند و آیا تراز بین دارایی‌ها و منابع مالی حفظ شده است.
گزارش دهی: در نهایت، ترازنامه را به همراه سایر گزارشات مالی ارائه دهید. این گزارشات می‌توانند شامل گزارش سود و زیان، جریان گزارش مالی و گزارش تغییرات حقوق صاحبان سهام باشند.
استفاده از نرم‌افزارهای حسابداری می‌تواند در تهیه ترازنامه به شما کمک کند. این نرم‌افزارها معمولاً قابلیت تهیه خودکار ترازنامه را دارند.
با توجه به مطالب ذکر شده در این مقاله، بیلا و یا ترازنامه، یکی از ابزارهای مالی است که وضعیت مالی یک سازمان را در یک زمان خاص نشان می‌دهد و از دو بخش اصلی دارایی‌ها و منابع و بدهی‌ها تشکیل شده است.
