افرادی که دارای شرکت می باشند، باید حتما اندوخته ی قانونی داشته باشند و این اندوخته به این صورت است که، بر اساس ماده ی 140 قانون تجارت، زمانی که شرکت شما به سوددهی میرسد، می بایست که هرسال 5% (یک بیستم) از سود خالص شرکت را با عنوان اندوخته قانونی نگه داری کنید و آن را در ترازنامه ثبت کنید.
در واقع، مانند یک پشتوانه ی مالی و بیمه برای شرکت می باشد و به وسیله ی آن می توانید مسائل مالی شرکت را تضمین و تقویت کنید.
اگر چنانچه، در صورت مسائل مختلف، سرمایه ی شرکت از بین برود و یا اینکه دچار زیان مالی شود، می توانید از محل این ذخیره ی قانونی، سخارت را جبران کنید و یا بدهی طلبکاران را پرداخت کنید.
ممکن است که این سوال در ذهن شما پیش بیاید که تا چه زمانی باید هر ساله این اندوخته ی مالی را انجام دهید، در واقع تا زمانی که مجموع مبلغ اندوخته قانونی به اندازه 10% از سرمایه شرکت برسد، می بایست که این کار را انجام دهید و دیگر برای انجام این اندوخته ی قانونی اجباری در کار نمی باشد، ولی در برخی از شرکت ها، ممکن است که هیات مدیره تصمیم بگیرند که این کار را ادامه دهند.
ترازنامه چیست
همانطور که در بالا بیان کردیم، باید اندوخته ی مالی را در ترازنامه ثبت کنیم و در واقع ترازنامه، گزارش مالی یک شرکت می باشد و کلیه ی امور مالی شرکت که شامل دارایی ها، بدهکاری ها، سهم و حقوق هر یک از سهام داران طی یک بازه زمانی و … می باشد را مشخص و آن را ثبت می کند.
سود خالص که 5% آن مد نظر اندوخته ی سالانه ی مالی می باشد، در واقع مبلغی است که بعد از کسر همه ی هزینه های شرکت از جمله مالیات، انواع بدهکاری ها، هزینه ها و زیان های وارد شده برای شرکت باقی می‌ماند، و میزان 5% اندوخته قانونی از این مبلغ کسر می شود.
البته یک سری نکات هم وجود دارد و در ذیل آن ها را بیان می کنیم:
گاهی ممکن است یک سری از شرکت ها تصمیم بگیرند که این میزان 5% را به 8% افزایش دهند و این کار باعث می شود که میزان اندخته ی مال افزایش پیدا کند، ولی باید این نکته را در نظر داشته باید که در صورتی که این درصد را انتخاب کنید تا آخر هم باید این میزان را در نظر داشته باشید و دیگر به هیچ وجه نمیتوانید این درصد را به درصدهای کمتر کاهش دهید.
توجه داشته باشید که بر اساس تبصره ی 2 ماده 158 قانون تجارت، هیچ شرکتی نمیتواند این مبلغ ذخیره ی قانونی را به سرمایه ی شرکت تبدیل کند.
ترازنامه سالیانه
شرکت هایی که باید اندوخته ی قانونی داشته باشند:
با توجه به مطالب ذکر شده در بالا، یک سری از شرکت ها باید این قانون را رعایت کنند و ما در ذیل این شرکت ها را بیان می کنیم:
- شرکت هایی که به صورت سهامی عام و یا خاص می باشند.
- شرکت های تعاونی
- شرکت های با مسئولیت محدود
شرکت های دیگری مانند شرکت های تضامنی، اجباری به داشتن اندوخته ی قانونی و رسیدن به 10% از ارزش سرمایه شرکت ندارند و مجبور نیستند که این قانون را رعایت کنند، زیرا در این نوع از شرکت ها، مسئولیت سهامداران محدود به میزان سهام هایشان نمی باشد و در صورت زیان دهی شرکت، هر یک از طلبکاران می توانند میزان طلب خود را از هرکدام از سهام داران مطالبه کنند و این بدهی از محل اندوخته ی قانونی پرداخت نمی شود.
تاثیر افزایش و کاهش سرمایه بر اندوخته ی مالی
اگرچنانچه، سهام داران یک شرکت قصد افزایش سرمایه را داشته باشند، می بایست که اندوخته ی مالی را تا رسیدن به 10% از ارزش سرمایه ی جدید ادامه بدهند.
حالا اگر شرکتی سرمایه را کاهش دهد، قانون مشخصی برای آن وجود ندارد و اعضای هیئت مدیره میتوانند، بر اساس تصمیم خود، مبلغ اندوخته ی قانونی اضافی را به اندازه ی رسیدن به 10% از ارزش سرمایه ی جدید از حساب کسر کنند.
تاثیر افزایش و کاهش سرمایه بر اندوخته ی مالی شرکت ها
انواع دیگر اندوخته ها در حسابداری شرکت ها
شرکت ها، باید دارای اندوخته های مختلفی که در ذیل بیام می شود، باشند:
- اندوخته ی احتیاطی سرمایه ای
- اندوخته توسعه و تکمیل
این دو مورد ذکر شده در بالا، به صورت قانونی جزو اندوخته های مالی نیستند، ولی مقدار و وجود آن ها بر اساس توافق مدیران و اعضای هیئت مدیره می باشد.
اما همانطور که در بالا هم بیان کردیم، اندوخته ی قانونی به صورت اجباری می باشد و از سود خالص شرکت کم می شود و محاسبه ی آن هم نیازمند حسابرسی دقیق تمامی هزینه ها مانند: مالیات، هزینه های مالی به صورت دقیق و… می باشد.
انواع اندوخته در حسابداری
در حسابداری اندوخته های مختلفی وجود دارد و هر کدام با توجه به تعریف متفاوتی که دارند دارای کاربرد مخصوص به خود می باشند و معمولا این اندوخته ها، برای سود آوری و کسب و کار نگه داری می شوند و به سه دسته تقسیم می وشوند و ذر ذیل آن ها را بیان می کنیم:
- اندوخته احتیاطی سرمایه: این اندوخته، بیشتر برای پشتوانه ی شرکت می باشد و معمولا برای، برای مصارف عمومی و پیش بینی موارد احتمالی در آینده کنار و باز پرداخت تعهدات به اشخاص ثالث نگه داری می شود.
- اندوخته توسعه و تکمیل: این اندوخته برای گسترش فعالیت ها در جهت اهداف شرکت مانند: خرید تجهیزات تولید و … می باشد و شرکت ها در صورت اختیار می توانند این اندوخته را داشته باشند و هیچ اجباری در آن نمی باشد.
- اندوخته قانونی: این اندوخته مربوط به شرکت های به سودآوری رسیده و برای تقویت بنیه ی مالی آن می باشد و همانطور که در قانون تجارت بیان شده است، بعد از رسیدن به سقف مشخصی، دیگر به صورت اختیاری می باشد.
انواع اندوخته مالی در حسابداری
ثبت حساب اندوخته قانونی
حساب اندوخته قانونی، به صورت بستانکار می باشد و در بخش حقوق صاحبان سهام ثبت می شود و در صورت داشتن اندوخته قانونی در شرکت ها، ثبت آن در تراز نامه اجباری است.
سود خالص چیست
سود خالص شرکت، در واقع همان درآمدی می باشد که بعد از کسر همه ی هزینه ها برای شرکت می ماند. این هزینه ها هم شامل: کلیه ی هزینه ها، استهلاکات، ذخیره و مالیات ها است. البته گاهی ممکن است که این سود به صورت منفی باشد و این به معنای عدم سود دهی و نشان دهنده ی زیان خالص است.
دلیل ایجاد اندوخته قانونی
همانطور که در بالا هم به آن اشاره کردیم، سه دسته از شرکت ها به دلیل سرمایه ای که به وسیله ی هر یک از شرکاء به واحد اقتصادی تزریق شده است، موظف به اندوخته ی قانونی می باشند و در صورتی که سرمایه از بین برود با توجه به این اندوخته ی قانونی، می توانند تمام و یا بخشی از بدهی های شرکت را حفظ و جبران کنند، در واقع این اندوخته تضمینی برای طلب طلبکاران می باشد و باید در ترازنامه ی سالانه ثبت شود.
با توجه به مطالب ذکر شده در این مقاله، یکی از شیوه های گزارش دهی تخصیص و محدودیت در سود انباشته، اندوخته ی قانونی می باشد و واجب و ضروری است که در ترازنامه ثبت شود و با توجه به پیشنهاد هیات مدیره و تصویب مجمع عمومی این اندوخته قانونی برای تخصیص و محدودیت سود انباشته استفاده می کنند و مانند یک بیمه برای شرکت عمل می کند، زیرا در صورت نیاز و زیان شرکت می توانند از آن استفاده کنند.
